Сазгерлік өнерге келу жолыңыз жайында айтып өтсеңіз?
Мен Торғайдағы Ы.Алтынсарин атындағы мектепте оқыдым. Сонда маған өнерден дәріс берген ұстазым ҚР еңбек сіңірген мәдениет қызметкері Болат Хамзин аға өзінің қамқорлығына алып, сазгерлік өнердің қыр-сырын үйретті. Менің биікке шыққан шыңдарым ұстазым композитор Болат Хамзин ағамен тікелей байланысты. Алғашқы әндерімді нотаға түсіріп, мектеп бағдарламасына енгізгенде сол Болат аға. Сондықтан, Болат ағаның жолы мен үшін бөлек.
Алғашқы шығарған әндеріңізге тоқталсаңыз?
Менің алғашқы шығарған әндерім марқұм ақын Бейбіт Әбдікұлының сөзіне жазылған «Анама», «Достар вальсі» әндері. Бұл әндерді мектеп көркем өнерпаздарының әншілері үнемі айтып жүрді. Ақын Құланбай Көпішевтің «Гүлім қайда» әні мектепте жүргенде шығарған соң, махаббат туралы ән болғаннан кейін мені мұғалімдер жиынына салып сонда ақтап алған Болат аға болатын. Бұл әндер менің алғашқы шығарған әндерім.
Ән жазғанда әуенді бірінші шығарып алып, әуенге лайықты өлең сөзін іздейсіз бе?
Ән шығарғанда кейде ән келіп, сөз іздеуге тура келеді. Ал кейде сөзге ән шығару керек болады. Ол енді қиындау соғады. Сондықтан да әнге сөз іздеп, шығару дұрыс деп ойлаймын.
Торғай өңірінің әнұранына айналған «Туған жер – Торғайым» әнінің шығу тарихы жөнінде айтып берсеңіз? Сөзін кім жазды?
«Туған жер-Торғайым» әнінің шыққанына 30-жылдай уақыт өтті. 1990-жылдары Торғай қаласына 70-жыл толуына орай Торғайда үлкен той болатын болып, біз концерт дайындығына кірістік. Өнер жанашыры марқұм Орекен Алматов өнер адамдарын жинап, Торғай туралы бір тамаша ән жазу керек екенін айтып, тапсырма берген болатын. Ақын Ғалымбек Әбілхайыров сөз жазатын болып, мен әнін шығаратын болып келістік. Сонымен бір ай көлемінде ән шықты. Сол тойда баянмен өзім шырқап, көпшіліктің алғысына кенелдім. Қалибек Деріпсалдин, Нұрлыбек Жаңабергеновтар айтып таратты. Әнші Сүлеймен Ибрагимов та айтып жүр. Әнді таратқан Қалибек Деріпсалдин екенін айту керек. Қазір «Туған жер-Торғайым» Торғай аумағының ән ұранына айналғаны мені үлкен қуанышқа бөледі.
Әндеріңіздің халыққа кең таралып, насихатталуына ықпал етіп жүрген әншілерге тоқталып өтсеңіз?
Әннің көпшілікке кең таралуы, ол әншіге байланысты екені белгілі ғой. Айтар болсам, марқұм «Шертер» ансамблінің әншісі Сайлау Ордабаев, Отаркүл Мұқатова, Қалибек Деріпсалдин, Ғазиза Жұмекенова, Досымжан Таңатаров, Ботагөз Дүбірбаева, Түлкібек, Бағлан Рысмағанбетовтар, Оразбек Ғалымовтар, Азамат Мұқатов және Назымбек Молдахметовтарға алғысым шексіз.
Бүгінгі таңда авторлық қанша әндеріңіз бар?
Шығарған әндерімнің негізгі саны 70-80-ге жетеді. 15-20-шақты әндер халыққа тараса соған бақыттымыз. Медет Шәйкелов деген әнші ақын Еркебұлан Каримовтың сөзіне жазылған «Туған жер» деген әнімді айтып жүр.
Торғай мәдениетінде өзіндік орны бар «Ғасырлар пернесі» ансамблі жөнінде айтып өтсеңіз? Нешінші жылы құрылды? Алғашқы ұйымдастырушысы кім?
«Ғасырлар пернесі» - халық ансамблінің ірге тасын 1974 жылы қалаған профессор Болат Шамғалиұлы Сарыбаев. Алғашқы жетекшісі Болат Хамзин. Мен алғашында ансамбльде қобыз аспабында ойнадым. Сосын Болат ағай саз мектебіне ұстаз болып кетті де, мені өзінің орнына жетекші қылып сайлады. Бірақ қолын ансамбльден үзген емес. Бізге ақыл-кеңесін беріп тұрды. 1976-1992 жылдар аралығында «Ғасырлар пернесі» ансамблінің жетекшісі болдым. Сосын Абай Әмірханов оқу бітіріп келіп, ансамбль жанашырлары көбейді. Бірақ марқұм Абай көп болған жоқ, Қостанайға шақырылып, «Мирас» ансамблін құрды. Орекен Алматов, Қойшы Сәрсенгелдин және Сәбитбек Жөкешбаев сынды ағалардың ансамблге қосқан үлестері орасан зор.
Ел ішіне кең тараған «Қазақ қызы», «Арқалығым менің» әндері жөнінде айтсаңыз?
1978 жылы Көкшетауда Бурабай шипажайына жазда дем алуға бардым. Жастар көп. Сонда марқұм болып кетті, ақын Лайық Шалдыбаев ағай да дем алып жатыр екен. Сол аға екеуміз сол жолы «Қазақ қызы» деген ән жаздық. Ол әнді Қалибек Деріпсалдин «Шертер» ансамблінің әншісі марқұм Сайлау Ордабаевқа үйретті. «Қазақ қызының» алғашқы орындаушысы Сайлау болатын. Торғай облысы ашылғанда Марқұм Лайық Шалдыбаевтың сөзіне арнап «Арқалығым менің» атты ән жаздым. Ол әнді Ғазиза Жұмекенова, Отаркүл Мұқатова, Ақсымбат Төлеуханова, Роза Сыздықова сынды әншілер орындады. Қазір Қалибек пен екеуміз айтып жүрміз.
Меңдіқара аудандық мәдениет үйінде ұзақ жылдан бері қызмет етіп келесіз, қазіргі жастардың өнерге деген көзқарасына көңіліңіз толама?
Меңдіқара жастарының қазір өнерге деген талпынысы өте жақсы. Мұрат Нағашыбай басшы болғалы, мәдениет үйінде толассыз ән-думан үзілмейді.
Тобыл-Торғай өңірінің сазгерлік мектебін жалғастырып жүрген жас сазгерлерге қандай ақыл кеңес айтар едіңіз?
«Тобыл-Торғай» әуендеріндегі жас композиторлардың әнге деген құлшыныстары адам қызығатындай. Қалибек, Дәмер, Азамат секілді ағалары кеңестерін айтып, түзу жолға салып отырады. Болат, Мұңлыбек, Бағдат, Марғұландардың әндері заман тұрғысына сай келеді. Жалпы олардың әндері жаныңды жадыратады.
Сұхбат сұрақтарына жауап бергеніңізге үлкен рахмет, сізге шығармашылық шабыт тілейміз!
