altynsarin
amangeldy
auliekol
denisov
jangeldin
jitiqara
qamysty
qarabalyq1
qarasu
mailin
mendiqara
miras
naurzum
sarykol
tobyl
uzunkol
fedorov
arqalyq
lisakov
rudny
Біздің МіндетімізОрталық туралыХалықтық (Үлгілі) ұжымдарыҚостанай облысының МҰ сайттарыСұхбатФото мен бейне галереясы«Шабыт қанатында» журналыҚостанай обл.метсенаттар клубының лауреаттарыБіз БАҚ-таСұрақ-жауап
QOSTANAI OBLYSYNYŃMÁDENIET ÚILERINIŃAQPARATTYQ PORTALY
Qostanaı oblysy ákimdiginiń mádenıet basqarmasynyń
№1 Qazaqstanda
DK nusqasy
«Қазақтың дәстүрлі 1000 күйі» айдары: Жантөре «Шалқыма» - орындаған Рысбай Ғабдиев
01.06.2021
1609
0


 
Жантөре «Шалқыма»

 
Ертеде, ел Жайық өзенінің күншығыс бетін қыста қоныс етсе, күн батыс бетін жаз жайлауы етіп пайдаланған кездері де болған. Осындай бір жылдары көктем ерте шығып, мыңғыраған төрт түлік малмен, қаптаған қалың ел жылдағы әдетінше Жайықтан өтіп жатады. 
 
Көктемде ауылға жан бітіп, жарқын – жарқын әзіл сөздер айтылып, қыз-келіншектердің сыңғырлаған әдемі күлкісі дала қызығына айналады. Ұлы дүрбелең. Айнала жасыл желек, көк майса шалғын шөп мазаңды алып, делебеңді қоздырады. Біреуді-біреу аңсап іздегендей күй сезімге түсесің. Мұндайды суреттеуге тек ақынның ғана сезімтал жүрегі, күйшінің күмбірлеген күйінің ғана құдыреті жетеді.
Қора, қора, қой жатыр.
Қарын, қарын, май жатыр.
Түйе, түйе, жүк жатыр.
 Аулы, ауыл, ел жатыр.
-десе ақындар, күйшілер небір әдемі күйлерді домбыраның көмейінен төгілткен.
 
Дәл осындай бір жылдары Жантөренің ауылы да көктемде Жайықтан өтіп, келесі жақтағы беткейге қонып жатады. Сол кездегі әдет-салт бойынша елдің игі-жақсылары бас қосып, Жайықтың арғы бетіне елден бұрынырақ шығып қарап тұратын. Жантөре де қасына жиналған төре ауылының игі жақсыларымен бірге арғы бетке өтіп алды. Айналасы тегіс көрінетін, биіктеу жар төбенің басына қалы кілемдер мен текеметтерді төсетті де, өзі төңірекке қырағы көзімен көңілі толып қарап тұрады.
 
Жантөре жастайынан өте зерек, сөзге ұста, әрі шешен, он саусағынан күй төгілген ақынжанды адам еді. Көз алдындағы көктемгі даланың ғажайып осындай көрінісі көңіл күйін тасытса керек. Төре жанында тұрған қаптаулы қарағай домбырасын қолына алып беті-жүзі алабұртып, бір керемет сазды әуенді құйқылжыта төгілтті дейді. Бұрын соңды мұндай сазды естімеген ағайындары, қасындағы ел жақсылары, домбыраның үніне елтіп, берілген күйі тым-тырыс отыр. 
 
Бір кезде Төре күйін бітіріп, домбыраны қасында жатқан көпшілікке сүйей салды. Басын көтеріп жан-жағына жалт қарады. Айнала үнсіз. Қапелімде не болып қалғанын, алғашқы сәтте төренің өзі де түсінбей қалды. «Бұлары несі» деп ойлады сезіктеніп. Бір кезде көптің ішінен бір ағайыны: «Төре, жаңағы күйіңіз бұрын соңды біз естімеген, керемет саз болды» дегенде ғана мән-жайды енді түсінген Жантөре: « Е, е, е! Ол мынау төгіліп Жайықтан өтіп жатқан еліме қарап, көңілімнің шалқып кеткені ғой!» деген екен.
 
Сөйтіп, «Шалқыма» күйі Жантөренің кеудесінен қарлығаштың балапанындай ұшып шығып, қазақтың кең даласын аралап кеткен дейді, айтушылар. 
(Күйдін шығу тарихын жазып алған Тмат Мерғалиев.)
Pikirler (0)
Jiberỳ
MÁDENIET ÚILERINIŃ JAŃALYQTARY
bólimge ótý >>
27.01.2025
Қостанай қ. дом культуры
Бүгін "Мирас" қалалық мәдениет сарайының заңгері Нұралы Мырзабаев мемлекеттік бағдарламаларды іске асыру аясында ҚР Президентінің жыл сайынғы халыққа Жолдауын түсіндірді.
27.01.2025
Қостанай қ. дом культуры
Қуанышты жаңалықпен бөлісуге асықпыз! Осы айдан бастап біздің парақшамызда «Қазақтың дәстүрлі мың күйі» атты онлайн музыкалық бейнерубрикасы басталады. Бұл рубрикада сіздер дарынды домбырашылардың орындауындағы ең үздік дәстүрлі күйлерді тыңдай аласыздар.
24.01.2025
Қостанай қ. дом культуры
Бүгін қалалық Мәдениет сарайы "Мирас" жылдық есеп тапсыруды аяқтады. Жыл қорытындыланды. Алда жаңа жоспарлар мен жетістіктер!
24.01.2025
Денисов дом культуры
Бүгін 2025 жылдың 24 қаңтар күні Денисовка ауылында мемлекеттік қызметшілер арасында облыстық Спартакиада өтті. Спартакиадаға Лисаков қаласы, Жітіқара, Қамысты аудандары, Бейімбет Майлин ауданы, Денисов ауданының мемлекеттік қызметшілері қатысты. Жарыстар волейбол, дартс, жүгері және үстел теннисі бойынша өтті.
23.01.2025
Қостанай қ. дом культуры
НК: Қостанайда II қалалық JAS star.kst байқауы өтеді
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
«Өмір» триосы
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Светлана Сайпенова
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Сәкен Байсенгиров
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Милана Орт
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Адема Ердосова
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Қаныбеқ Әли
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
«Асыл-Мұра» ансамблі
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Самира Беркимбаева
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Нұрай Қонақ
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Дарья Шишкова
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Екатерина Афанасьева
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
«Жұлдыз» би ұжымы
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
Валерий Крик
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
«FELICITA» вокалдық тобы
22.01.2025
Қарабалық дом культуры
«Ақниет» әйелдер вокалдық тобы
ÓZGE JAŃALYQTAR
MÁDENIET ÚILERINIŃ JAŃALYQTARY
НК: Қостанайда II қалалық JAS star.kst байқауы өтеді
Автор: Қостанай қ. дом культуры
23.01.2025
Ary qaraı
«Өмір» триосы
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Светлана Сайпенова
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Сәкен Байсенгиров
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Милана Орт
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Адема Ердосова
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Қаныбеқ Әли
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
«Асыл-Мұра» ансамблі
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Самира Беркимбаева
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Нұрай Қонақ
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Дарья Шишкова
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Екатерина Афанасьева
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
«Жұлдыз» би ұжымы
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Валерий Крик
Автор: Қарабалық дом культуры
22.01.2025
Ary qaraı
Baılanys aqparattary:
Qostanaı oblysy ákimdigi mádenıet basqarmasynyń "Oblystyq qórkemónerpazdardyń halyq shyǵarmashylyǵy men kınobeıneqor ortalyǵy" KMQK
Zańdy mekenjaıy:
110000, Qazaqstan Respýblıkasy, Qostanaı q.,
Lermontov kόshesi, 15
Rekvızıtter:
BSN 990340002744
JSK KZ8594807KZT22031664
«Eỳraziialyq bank» AQ
BSK EURIKZKA
Telefony:
+7 (7142) 562-428
+
Сообщение сайта
+
Заказ обратного звонка
ОТПРАВИТЬ
+
Рұқсат
Kirý