Жарқыраған жұлдыздың айтыс әлеміндегі ізі
Айтыс – халқымыздың рухани коды, сөздің салтанаты. Сол киелі өнердің 1980-1990 жылдары жарқырап, ел есінде мәңгі орын алған жұлдыздардың бірі – Әсия Әйіпқызы Беркенова еді. Оның сахнаға шыққан әр сәті ел есінде, әр сөзі – жүректерде жатталып қалған.
Жас Әсияның айтысқа келу жолы Қостанайдың топырағынан бастау алады. Мектеп қабырғасынан-ақ өлеңге, шешендікке, ұлттық сөз өнеріне деген ынтасы байқалды. Сол кезде-ақ аудандық, облыстық байқауларда ерекше көзге түсіп, көп ұзамай республикалық деңгейдегі үлкен айтыстарға жол ашылды.
1980-жылдары айтыс жаңа серпінмен қайта жандана бастаған тұста, Әсия Беркенова сол толқынның алдыңғы шебінде тұрды. Сахнада ол өткір сөзімен, батылдығымен, ел мен заман туралы терең ойымен ерекшеленді. Қарсыласына құрметпен қарап, сонымен бірге өткір қалжың мен уәжді қатар өрген оның айтыстары халықтың көңілінен шығатын.
Айтыс сахнасында ол Әселхан Қалыбекова, Күләш Байсейітова, Тыныбек Дайрабай секілді ақындармен сөз қағыстырды. Бұл – айтыстың нағыз «алтын дәуірі» еді. Сол кездегі ақындар тек өлеңмен жарыспай, қоғамдағы өзекті мәселелерді көтеріп, халықтың ой-тілегін жеткізді. Әсия да сол жолда жүріп, әйел ақынның үні де ерлермен тең екенін дәлелдеді.
Беркенованың айтыстағы ерекшелігі – тіл тазалығы мен ой тереңдігі. Ол ешқашан арзан әзілге, жеңіл сөзге ұрынған емес. Әр шумағының түбінде салмақ, мән, тәрбиелік мағына жататын. Оның айтыстарында әйелдің парасаты, ананың мейірімі, елге деген сүйіспеншілік ерекше сезілетін.
Айтыс сахнасында Әсия Әйіпқызы көбіне туған жердің, халық бірлігінің, руханияттың қадірін жырлады. «Елге қызмет ету – өлеңнің де парызы» деп түсінген ақынның шығармашылығы шынайы ұлттық рухқа толы болды.
1990-жылдары айтыстың телевизиялық форматта қайта өркендеуіне де ол үлкен үлес қосты. Әсия апайдың айтыстары сол кезеңнің бейнесі, рухани айнасы іспетті еді. Қазіргі жас ақындар оны ұстаз, үлгі тұтар тұлға деп біледі.
Бүгінде, 75 жылдық мерейтойы қарсаңында, халық Әсия Беркенованы тек ақын емес, айтыс өнерінің шырағын маздатқан рухани тұлға ретінде еске алады. Оның сахнадағы дауысы мен бейнесі қазақ айтысының тарихында мәңгі сақталып қалды.
