«Дәстүр мен ғұрып» арнайы жоба шеңберінде «Дәстүрім-асыл қазынам» айдары. Кәде - қазақ халқының рәсімдік және ғұрыптық жоралғыларының атауы.

Кәденің той кәделері (тойбастар, айттық, мүше сұрау, көрімдік, тәбәрік, жыртыс, сарқыт, т.б.);
құдалық кәделері (қарғыбау, шеге шапан, қалың мал, өлі-тірі, бата аяқ, той малы, ат байлар, тойбастар, құйрық-бауыр, сандық ашар, шәй құяр, құда тартар, табаққа салар, құда аттандырар, т.б.);
күйеу кәделері (есік көру, ентікпе, босаға аттар, шымылдық байлар, балдыз көрімдік, күйеу аттандырар, тағы басқа);
балаға арналған кәделер (ат қою, бесікке салу, тұсаукесер, қырқынан шығару, т.б.);
қаза кәделері (садақа, жыртыс, қабыршы кәдесі, киім беру) сияқты түрлері көп.
Кәде жасамау – дәстүрді сыйламау, яғни әдет заңын бұзу деген сөз.
Әр кәденің өзіне тән ережесі, жасау тәртібі бар.
Солардың бірнешеуін назарларыңызға ұсынамыз.

Шеге шапан: Құда болуға баталасқан екі жақ келіскеннен кейін бір біріне сый сияпат ұсынады. Жігіт жағы «қарғыбау» ұсынғаннан кейін қыз әкесі жаушыға «шеге шапан» жабады. Бұл уәде пісті деген сөз. «Жаушы» жіберген жақ жігіт ауылы келе жатқан өз «жаушыларының үстіндегі жаңа яғни «шеге шапанын» көріп, оларды шашу шашып қарсы алады.

Түйе мұрындық. Ұзатылып көшіп бара жатып қыз жолдағы көрші ауылдың тұсынан өткенде, ол ауылдың әйелдері көш алдынан арқан керіп тосады да, алдыңғы түйенің бұйдасынан, мұрындығынан мықтап ұстап алады, оны жүргізбей «түйе мұрындық» деген атпен кәде сұрайды. Көш бастап келе жатқан жасы үлкен әйел оған жол өтеп, көйлек беріп құтылады. Оны қазақ кәдесінде «түйе мұрындық» деп атайды.

Шарана шайқау. Жаңа түскен жас келінді жігіттің туғандары, туыстары қонаққа шықырады. Көпті көрген беделді бәйбішелер, жеңгелер жас келінге «шілде суына сал» деп күміс теңге, моншақ-маржан, жүзік, сырға сияқты бұйым береді. Жас келіншек босанғанда, баланы шаранасынан шайқап жуып тазартады. Шарана суды қазақтар «шілде суы» деп атайды. Жеңгелері берген теңге, сәндік бұйымдарды сол суға салады, оны баланы шомылдырған әйелдер қалап алады. Осы кәде «шарана шайқау» деп аталады.

Сыралғы. Қазақта аң аулаудың өзі үлкен мереке болған. Бірақ оның қанша қызығына түскенімен аңшылар ерекше белгілері байқалған немесе сирек кездесетін аңдарды атпаған. Әсіресе, мола басына жақын жерде жүрген жан-жануарларға тиіспеген. Өйткені «әр аңның киесі бар» деген ұғымды естен шығармаған. Ал, қанжығаларын майлап, аң аулаудан келе жатқан аңшы өзіне «Майлансын» деп айтқан адамға ойланбастан атып алған аңының бірін сыйға тартқан. Аңшының осы сыйын «сыралғы» деп атаған.
Ал қақпанға түскен аңды алу ұрлыққа жатпаған. Бірақ оны алған адам орнына міндетті түрде бір зат қалдырып кететін болған.