«Дәстүрім-асыл қазынам» айдары. Бұл айдарда ұмытылып бара жатқан салт-дәстүрлер туралы әңгіме қозғамақ. Тақырыпты қанымызға сіңген қонақжайлылықтан бастағанды жөн көрдік.
Қазақ халқының әдет-ғұрпы және салт-дәстүрі
Қазақ салт-дәстүрді құрмет тұтып, қалтқысыз орындаған халық. Өйткені сол арқылы барлық қарым-қатынасты ушықтырмай реттеп отырған. Бала тәрбиелеу, үлкенді сыйлау, ағайын, туған-туыс, көршілер арасында жақсы қарым-қатынастың қалыптасуына, ата-ана көзін сақтауына, мал-мүлікті бағалап, пайдасына жаратуға жол ашқан. Яғни, көп мәселені дәстүр жолымен шешкен.
Бүгіндері атаулары өзгерсе де, кейбір салт-дәстүрлердің қаймағын бұзбай сақтап отырған өңірлер бар. Өкінішке орай, көбі еленбей, ұмытылып та жатыр.
Қазақтарға дәстүрлі қонақжайлылық қасиет ежелден тән. Бұл қасиет көптеген ғасырлар барысында қалыптасқан.
Ертеректе халқымыз қонақтарын ақы алмай күткен, ол үшін арнайы жатын үйлерін, ас дайындайтын асханасын, күтушілерді, тіпті көлігіне дейін алдын ала сайлап қоятын болған. Қонақтың жағдайын жасап, дұрыс күте алмаса сөгіс естіп, тіпті ондайда айыпқа дейін салатын болған. Мәселен, табаққа салынған еттің ақ тамыры, не қол еттің безі алынбай қонағына тартылса, айыбын қоса төлеген.
Асату.Дастарқан басында ет жеп отырғандар тоя бастағанында, төрде отырған ақсақал қалған етті қолымен қонақтарға, жас балаларға асатады. Бұрындары ауыл балалары ет асаймыз деп қонақ келген үйдің қасында жүретін-ді.
Халқымызда ежелден келе жатқан әдет-ғұрыптың бірі - дәм ауыз тию. Үйге бас сұққан кез келген адамды дәмнен ауыз тигізбейінше жібермейтін — «Қуыс үйден құр шығармайтын».
Жақсы бір әдет-ғұрып - ерулік беру. Басқа жақтан жаңадан көшіп келгендерді оның туған-туыстары немесе көршілері арнайы дастарқанға шақырып, ерулік тамақ беретін болған. Бұл арқылы көшіп келген туыстарына немесе көршілеріне деген ыстық ықыласы мен ізгі ниетін білдірген. Ал көшіп келгендер жаңа қонысқа тез үйреніп, оңдағы адамдармен жақсы қарым-қатынас орнатуға ықыласты болатын.
Кеңінен таралған әдет-ғұрыптардың бірі - қалау. Үйге келген қонақтың сол үйдегі өзіне ұнаған заттың кез келгенін қаладым деп айтуына болады, ал үй иесі ол затты міндетті түрде беруі тиіс. Мұның өзі де адамдар арасындағы достық қарым-қатынастың негізін қалайтын.
