altynsarin
amangeldy
auliekol
denisov
jangeldin
jitiqara
qamysty
qarabalyq1
qarasu
mailin
mendiqara
miras
naurzum
sarykol
tobyl
uzunkol
fedorov
arqalyq
lisakov
rudny
Bizdiń MindetimizOrtalyq tỳralyQostanaı oblysynyń Halyqtyq (Úlgili) ujymdaryQostanai oblysynyń MÚ saittarySuhbatFoto men beine galereiasy«Shabyt qanatynda» jýrnalyQostanaı obl.metsenattar klýbynyń laýreattaryBiz BAQ-taSuraq-jaýap
QOSTANAI OBLYSYNYŃMÁDENIET ÚILERINIŃAQPARATTYQ PORTALY
Qostanaı oblysy ákimdiginiń mádenıet basqarmasynyń
№1 Qazaqstanda
DK nusqasy
Баян-Өлгейге барғанда (сапарнама)
29.04.2020
2591
0
МӘДЕНИ МҰРА



Баян-Өлгейге барғанда (сапарнама)




2019 жыл шілденің 7 күні Астанадан  Баян-Өлгейге екі көлікпен сапарға шықтық. Шілденің 9 күні екі мың шақырымды артқа тастап  Ресейдің шекарасынан кіріп,  «Алтай  Республикасының» аймағын басып өтіп Өлгейге жеттік.


Ресейдің шекарасынан өткенде менің паспортымда басылған Араб мемлекетінің визасына байланысты жеке кабинетке апарып бірнеше сұрақ қойды. Экстремистік бағыттағы дінтаратушы ма деген күдік күмәндары болса керек. Дегенмен Қазақстан неге латын әрпіне көшіп жатыр деп саяси сұрақта қойды. Соған қарағанда Ресейдің ішкі әлемінде Қазақстан әлі біздің отарымыз деген өктемдік бар секілді.

«Алтай Республикасы» аймағынан өткенде сол жердің бәрі бұрын қазақтар мекендеп Көшім хандығы болған жер екен. Ұлан-ғайыр таулы аймақты табиғаты тамаша сұлу жерді Ресей аямай-ақ басып қалыпты. Жүрегің аурады. Тіпті екі мың шақырым жерді кесіп өткенде сұлулыққа сүйсініп көліктің терезесінен қарап көзің талмайды. Қазақтың сұлтан-болыстарын, руларын бір-біріне айдап салып қырылыстырып қойып өздері қазақтың ең тамаша жерін талан-таражға салып тақымында әкеткен екен. Біздің сұлу шаһарымыз Көкшетаудың табиғаты, тау-тасы Алтайдың аз ғана бөлігіндей. Негізі табиғаттың бәрі солардың еншісіне кетіпті. 

Қош, Өлгейге жеттік. Моңғолияның шекарасына кіргенде өзіміздің елдегідей еркіндікті сезіндік. Моңғолдар момын секілді көрінді. Бізді күтіп тұрған Өлгейдің ақындары көп бөгелдірмей бірден шекарадан өткізіп алды. Қазақтың дәстүрі мен Моңғолдың салтын қатар ұстанып бір қазақша, бір моңғолша киінген екі қыз қымыз ұсынды. Сосын Айдос Рашай деген ақын өлең айтып, ән шашу шашты. Бірден қонақасына келдік, ет жеп отырғанымызда киіз үйге тағы бір қойды әкеліп «Ақсарбас» айтып бата сұрады. Бұл дәстүрді өте берік ұстанады екен. Өйткені бірнеше күн сол жақта болғанда келген қонақтардың батасы берілмеген бір-екі қой сойылмай көліктерінде жүріпті.

 Сосын киіз үйдегі жабдықтар сол баяғы қазақ салтына сай. Және оны күнделікті күйбең тіршілікте пайдаланып отыр. Біздің ел секілді наурызда ғана емес, аппақ киіз үйлер Өлгей аймағына кіріп келе жатқанда жайлауда таудың баурайында  жиі кездеседі. 

Жайлауда отар-отар қой, жылқы, сиыр, қодаста жүр. Моңғыл үйлер іргесін шыммен бекітіп қыста да сол үйде қыстай береді екен. Маңайының бәрі тау арасында бұлақ ағып жатыр. Ең үлкен тауы Бесбоғда, Сайыр, Алтай таулары екен. Бұланай (Гималай) шыңынан кейінгі екінші тау осында деп естідік. 

Тұлба көлінің жағасына барып екі қойға бата беріп басын қағып тастап екі күн жаттық. Қарашоқының басына шығып  тастан қарақшы үйдік. Тұлба көлінің жағасында шыбарайғыр деген рудың ұл-қыздарымен таныс-біліс болдық. Атажұрттан келген қазақтарға ерекше ықылас танытады екен. 

Тағы бір күнімізде «Моңғұл күресті» көруге орталық алаңға бардық. Күрестерінің ережесінде кімнің тізесі жерге тисе сол жеңілген болады. Оған дейін ешкім тоқтатпайды. Сосын жеңген палуан қыранша қанат жайып Моңғұлдың туын айналып билейді. Ең атақты палуандары күресетін қарсыласты өзі таңдап алады екен.

Шілденің оны күні Өлгей қазақтарының үйлену тойында қонақ болдық. Айбек ағай жаңа түскен жас келіннің бетін ашты. Тойда бес жүз адам болды тілек аз айтылды. Етті тойдың соңында тартты. Өйткені бұл жақта ет жеп болғасын қонақтар тұрып үйлеріне кете береді екен. Сондықтан  тойдан ешкім кетпеу үшін  етті аяғында әкелді. Ал бәрі еттен дәм татпай тойдан кетпейді, бұл үлкен астан аттамай құрмет көрсетулері деп түсіндім. Тойдың аяғында Қазақстаннан келген қонақтарға той иесі бір-бір түлкі тымақ, құндыз құлақшын кигізіп құрмет көрсетті. Бет ашқаны үшін Айбек ағайға күміс кісе  тақты.

11.07.2019 күні сағат 14:00-де «Халықаралық айтыс» басталды. Он төрт ақын, жеті жұп. Үш ақын Қазақстаннан, Қытай қазақтарының атынан  Ержанат Байқабай бар. Ол жақтағы негізгі рулар Керей,Уақ, Найман. Әйгілі Ақыт, Кәкей, Оспан, Сұлубай, Қожаберген, Ақтан жырау секілді ақындар мен батырлардың ата қонысы. Айтыста  керейлер көп болғасын Ержанат Байқабайға ерекше қошемет көрсетті. Өйткені оның да руы Керей. 

Қазақстаннан барған Айбек Қали ағамыз, Мұхаммед Қонқаев секілді ақындар жақсы өнер көрсетті. Әсіресе Айбек ағай Зоя деген келіншекпен жарасымды айтыс жасады. Зояның жеті баласы бар екен. Айбек ағай оны аруанаға теңеп көтеріп отырды. Бірақ ол өзі мен жеті лақтың анасымын деп төмен түсіп кетті. Ағайда сол кезде мен сені аруана десем сен ешкі ме едің деп халықты ду күлдірді. 

Одан кейін аламанды қыздырған Ерлан Дәулет деген Өлгейдің тумасы, қазір Ерейментауда тұратын ақын. Ерлан Дәулет қызған сайын бауырын жазып қанша ақын әкелсеңде тас-талқан қылардай арыннын көрсетті. Бір ерекшелігі өзі қарсыластан бір мін тауып, іле оны өзі ақтап,  көтеріп алып еркін айтысады. Ержанат Байқабай елді шулатты. Бір байқағаным ел оның сөзінен бұрын өзіне қол соғып  отырды. Әйтпесе солақай ақынның мына бір сөзін өте бір сәтті шыққан демес едім.

Ағайын солақайды сыйлаңыздар,
Адамзаттың жүрегі сол жағында. 

Бұл сөзге ел бұрын сонды жүректерінің сол жақта екенін білмейтіндей қол соқты. Дегенмен Қытайдағы екі милион қазақтың Ержанатына айналған ақын елдің еркесі екендігін бәрімізге көрсетті.

Кезінде Кейкі бабамыз секілді азаттық үшін атқа қонған Оспан батырда ол жақта талай тар жол, тайғақ кешулерден өткені мәлім. Сары орыстың бәрі орыс деп Кейкі қалай атойласа, Оспанда ол жақта азаттық үшін солай күрескен. Сондықтан Оспанның атын атауға Моңғұлдың ішкі саясаты қарсылық танытады деп жергілікті қазақтар жиі айтты. Айтыс барысында да Оспан жайлы айтылған шумақтарды жергілікті басшылар тақым қысып отырып  тыңдайды екен.

Ал Моңғұлдың ұлттық батыры саналатын Джа Лама жайлы Мұхтар Мағауиннің «Кесік бас»  әңгімесінен оқыған едім. Қазір Прагада музейде тұрған тірідей сыпырылған тұлып қазақ екенін және оны  Джа Лама істегенін М.Мағауин осы әңгімесінде жазады. Бұл осы өңірлерде болған оқиға дейді. Кейін Джа Ламаны да орыстар өлтіріп басын эрмитажға қойған екен.

Баян-Өлгейге бізден бұрын барған ақындардың ол жақ жайлы түрлі қалжыңдарын естігенбіз. Біреулері жатар қонақ үй, монша жоқ депте айтқан. Біз барғанда оның бәрі болды. Жергілікті басшыларды дарға деп атайды. Бірінші дарға, екінші дарға сол сияқты кете береді. Дарғаларын жергілікті мәслихат дауыс беріп сайлайды екен. Енді Моңғұл мемлекеті болғаннан кейін саяси тұлғалары сол мемлекеттің заңына тәртібіне бағынуы заңдылық. Тоқсан бес пайыз қазақ тұратын Өлгей аймағына осы кезге дейін тек қазақтар ғана дарға болып келіпті. 

Айтыс біткеннен кейін Қазақстаннан барған ақындарға және белгілі ақын, сазгер Жәкен Омаровқа  «Баян-Өлгей аймағының мәдениет саласының үздігі» төс белгісін тақты. Қызылжарлық кәсіпкер, өнер жанашыры Жомарт деген ағамызға және ақындарды сол жаққа бастап барған Өлгейдің тумасы, айтыскер ақын Жарқын Жұпарханға  «Баян-Өлгей аймағының құрметті азаматы» атағы берілді.

Сөйтіп «Надам» тойына барған қазақ елінің ақындары 16.07.2019 күні елге қайттық. Жолда келе жатып табиғатқа тағы тамсанып қазақтың жерінің, тарихының бір парасы осы аймақта жатқанын сезіндік. Ендігі осы қалған жерімізді көзіміздің қарашығындай қорғау парызымыз екенін ұқтық. Жердің қадірін біз әлі білмей келеміз. Дүниенің байлығы өз еліңнің бір уыс топырағына татымайтының осы сапардан санама түйіп келдім.

 
Тоба Өтепбаев
айтыскер ақын
Pikirler (0)
Jiberỳ
MÁDENIET ÚILERINIŃ JAŃALYQTARY
bólimge ótý >>
29.11.2024
Денисов дом культуры
2024 жылдың 29 қараша күні Денисов ауданының аудандық Мәдениет үйінде ауыл шаруашылығы қызметкері күніне арналған «Туған жерге тағзым» атты мерекелік бағдарламасы өтті.
29.11.2024
Әулиекөл дом культуры
Ауыл шаруашылығы, тамақ және өңдеу өнеркәсібі қызметкерлер күніне
26.11.2024
Қостанай қ. дом культуры
2024 жылдың 26 қарашасында KPI бағдарламасы бойынша жоспарға сәйкес №15 орта мектепте «Мирас» мәдени орталығының ұжымы Абай Құнанбаевтың «Қара сөздері» тақырыбында театрландырылған бағдарлама көрсетті
25.11.2024
Денисов дом культуры
2024 жылдың 5 қараша күні аудандық Мәдениет үйінде Денисов ауданының түкпір-түкпірінен қатысушыларды жинаған "Карусель-2024" балалар шығармашылығының керемет аудандық фестивалі өтті. Балалар өздерінің таланттарын әр түрлі бағытта көрсетті: би қойылымдары мен музыкалық нөмірлер. Жарқын атмосфера, шығармашылық қойылымдар көрермендерге ұмытылмас эмоциялар сыйлады. Аудандық фестиваль ата-аналар мен тәлімгерлердің қолдауымен нығайтылған балалар шабытының нағыз мерекесі болды. Барлық қатысушылар ақшалай көтермелеулерге грамоталармен және акшалай сертификаттар алды.
23.11.2024
Денисов дом культуры
2024 жылдың 22 қараша күні Денисов кәсіптік техникалық колледжінде ауыл шаруашылығы және қайта өңдеу өнеркәсібі қызметкерлері күніне арналған мерекелік бағдарлама өтті. Іс-шараны аудандық мәдениет үйінің шығармашылық ұжымдары оқу орнының оқытушылары мен студенттеріне арнап ұйымдастырды.
20.11.2024
Денисов дом культуры
2024 жылдың 20 қараша күні Денисов аудандық Мәдениет үйінде қазақтың ұлы композиторларының бірі - «Қазақ вальсінің королі» атанған Шәмші Қалдаяқовтың шығармашылығына арналған «Өткен және қазіргі ән» аймақтық фестивалі өтті. Кеш барлық қатысушыларды музыка мен өнер әлеміне апаратын әдемі әуендер мен әндерге толы болды. Фестиваль қатысушылары көрермендерді өздерінің таланттарымен және музыкаға деген құштарлығымен қуантып, көрермендерге ұмытылмас әсер қалдырды. Аймақтық фестивальге Денисов, Қамысты, Б.Майлин аудандары мен Жітіқара қаласынын өнерпаздары қатысты.
20.11.2024
Қостанай қ. дом культуры
Бүгін, 2024 жылдың 20 қарашасында «Мирас» қазақ халық аспаптары этнографиялық ансамблінің әртістері Әуликөл ауданында өткен «Таза Қазақстан» акциясы аясында мәдениет үйлерінің, өнер мектептерінің қызметкерлері, аралас командалары (4+2) арасында волейболдан аудандық ашық турниріне қатысты
19.11.2024
Денисов дом культуры
«Түйемойнақ» театр ұжымы
18.11.2024
Қостанай қ. дом культуры
QOSTANAI TAŃY: Әнім саған, туған ел!
18.11.2024
Қостанай қ. дом культуры
QOSTANAI TAŃY: Өнер ардагеріне құрмет көрсетілді
15.11.2024
Б. Майлин дом культуры
Атақты жерлесіміздің мерейтойына орай
15.11.2024
Б. Майлин дом культуры
Мәңгі жүрегіміз бен жадымызда
15.11.2024
Б. Майлин дом культуры
Бейімбет Майлин 130 жылдығына
14.11.2024
Денисов дом культуры
2024 жылдың 14 қараша күні Денисов аудандық мәдениет үйінде Қазақстан Республикасынының ұлттық валюта күніне арналған «Теңге - ұлттық құндылық» атты мерекелік бағдарламасы өтті.Іс-шара барысында, қаржы саласының қызметкерлерін Денисов ауданы әкімі Катпаев Руслан Жоламанұлы құттықтап, өз атынан грамоталарымен алғыс хаттарын табыс етті,сондайақ қаржы саласының ардагерлерін атап өтті, және жас мамандарды мерекемен шын жүректен құттықтады.
11.11.2024
Денисов дом культуры
Бүгін, 2024 жылдың 11 караша күні аудандық Мәдениет үйінің кіші залында қазақ жазушысы, драматург Бейімбет Майлиннің туғанына 130 жыл толуына орай «Халықтан шыққан тума талант», атты танымдық бағдарламасы өтті.
11.11.2024
Денисов дом культуры
2024 жылдың 10 қараша күні Денисов аудандық Мәдениет үйінің «Бренд Әлем» КВН командасы, құрамында - Есенкелді Сырым, Самат Әли, Жолдыхан Азамат, Амангелді ауданында өткен «Жайдарман» облыстық финалдық лигасына қатысып, жүлделі 1 орынға ие болды. «Жайдарман» финалдық лигасының сайысын ұйымдастырушылар – «Қазақстан КВН одағы» республикалық жастар қоғамының бірлестігі, «Қостанай КВН» облыстық филиалы, «Жайдарлы жастар» облыстық қоғамдық қоры.
11.11.2024
Қостанай ауданы дом культуры
"Өнеріміз сағантҚазақстан"
08.11.2024
Қостанай қ. дом культуры
«Мирас» қалалық мәдениет сарайы» мемлекеттік қазыналық кәсіпорнының ұжымы Қостанай облыстық мәслихатының грамотасымен марапатталды
05.11.2024
Қостанай қ. дом культуры
QOSTANAI TV: «Өнеріміз саған, Қазақстан» // 24.10.2024
05.11.2024
Денисов дом культуры
2024 жылдың 4 караша күні Денисов аудандық мәдениет үйінде XXXVII «Өнеріміз саған, Қазақстан!» облыстық көркемөнерпаздардың халық шығармашылығы байқау-фестивалі
ÓZGE JAŃALYQTAR
MÁDENIET ÚILERINIŃ JAŃALYQTARY
«Түйемойнақ» театр ұжымы
Автор: Денисов дом культуры
19.11.2024
Ary qaraı
QOSTANAI TAŃY: Әнім саған, туған ел!
Автор: Қостанай қ. дом культуры
18.11.2024
Ary qaraı
QOSTANAI TAŃY: Өнер ардагеріне құрмет көрсетілді
Автор: Қостанай қ. дом культуры
18.11.2024
Ary qaraı
Атақты жерлесіміздің мерейтойына орай
Автор: Б. Майлин дом культуры
15.11.2024
Ary qaraı
Мәңгі жүрегіміз бен жадымызда
Автор: Б. Майлин дом культуры
15.11.2024
Ary qaraı
Бейімбет Майлин 130 жылдығына
Автор: Б. Майлин дом культуры
15.11.2024
Ary qaraı
"Өнеріміз сағантҚазақстан"
Автор: Қостанай ауданы дом культуры
11.11.2024
Ary qaraı
Baılanys aqparattary:
Qostanaı oblysy ákimdigi mádenıet basqarmasynyń "Oblystyq qórkemónerpazdardyń halyq shyǵarmashylyǵy men kınobeıneqor ortalyǵy" KMQK
Zańdy mekenjaıy:
110000, Qazaqstan Respýblıkasy, Qostanaı q.,
Lermontov kόshesi, 15
Rekvızıtter:
BSN 990340002744
JSK KZ8594807KZT22031664
«Eỳraziialyq bank» AQ
BSK EURIKZKA
Telefony:
+7 (7142) 562-428
+
Сообщение сайта
+
Заказ обратного звонка
ОТПРАВИТЬ
+
Рұқсат
Kirý