Рудный қаласының ақыны Ғалымгерей Кенжеғозин: «Қазақтың айтыс өнеріне үлесімді қоссам деймін...»

Көпшілік қауымға өзіңізді таныстырып өтсеңіз? Алғаш айтысқа шыққанда қандай әсерде болдыңыз?

Аты-жөнім Кенжеғозин Ғалымгерей Задыгерейұлы, туған жерім бұрынғы Торғай облысы, Жангелдин ауылы, Жаркөл ауылы.

Алғаш айтысқа аяқ астынан шығып кеттім.

Айтысқа арнау айтуға шақырылғанмын, қатысатын ақын келмей қалған екен. Сосын ба, ешқандай қобалжу болған жоқ.

«Өзі шәкірт болмаған, Ұстаз болмас!» – дегендей айтыс өнеріне баулыған ұстазыңыз жөнінде айтсаңыз?

Рудный қаласына 1999 жылы келгенмін, 15-інші қазақ мектебінде іс-шара өтетін болып, өлең айтуға бір апай шақырып барғанмын. Сол кезде, марқұм айтыскер ақын Қалқаева Гүлнәр апайды алғаш көрдім, ол кісі менің аты-жөнімді жазып алған, содан бастап қалалық мерекелерге қатынаса бастадым. Содан бастап Гүлнәр апайды ұстазым деп сыйладым. Наурызды арнаумен аштым, тәуелсіздік күніне арналған айтыстарға қатыстым. Ұстазымның үмітін ақтауға тырыстым, амал нешік бүгінде ортамыз да жоқ!

Қазіргі төтенше жағдайға байланысты шәкірттеріңізге онлайын негізінде кеңес беруге мүмкіндік болып жатыр ма? Ақмола облысында өтетін аймақтық оқушылар айтысына шәкіртіңіз Токкожаев Жамбыл жолдама алған еді дайындығы қалай?

Төтенше жағдайға байланысты, барлық жерде жүріп-тұруға шектеу қойылуда. Біздің қаламыз осы індеттен әзірге аулақпыз, болмауын тілеп жүрміз. Сонда да ережені сақтап жүрген жайымыз бар. Шәкірттерімізге келер болсақ, бүгінде телефон, ватсап деген жақсы болды, хабарласып тұрамын, дайындықтарын жіті бақылаудамын. Жамбыл есімді шәкіртіміз Ақмола облысында өтетін, аймақтық айтысқа дайындық үстінде, жүлделі орыннан үмітіміз бар!

Ұстаз ретінде шәкірттеріңізге қоятын басты талабыңыз қандай? Суырыпсалмалыққа баулу үшін қандай әдістер қолданасыз?

Айтыс өзі екі адамның сұрақ, жауабынан құралады. Егер қарсыласың әлсіздеу болса, бағың жанбай қалады, сондықтан айтыста алдымен, қарсыласыңды сыйлау керек деп, ойлаймын өзім. Шәкірттеріме де соны үйретуге тырысамын. Жауап бергенде тақырыппен байланыстырса, уақытты үнемдесе, сахна мәдениетін сақтаса бәрі жақсы болады!

Облыстық көркемөнерпаздардың халық шығармашылығы мен кинобейнеқор орталығынан айтыскер ақындарға қандай көмек көрсетілсе деп ойлайсыз?

Көмек болғанда, айтысқа қатысуға жағдай жасалса екен деймін. Себебі менің еңбек етіп жүрген салам басқа. Кей кездері айтысқа бара алмай қаламын. Барып келуге ешқашан, ешкімнен қаражат алып көрген емеспін. Өзім барамын, жолын да өзім төлеймін. Бұл менің өнерге жаным ашығаны деп білемін!

Айтыс өнерінде жүргеніңізге көп жылдар болды, өзіңізге не түйдіңіз? Айтысқа хобби ретінде қарайсыз ба әлде басқа мақсатыңыз бар ма?

Жаңа алдында айтып өткенмін, қазақтың осы айтыс өнеріне үлесімді қоссам деймін. Тіліміздің тұғыры биік болса екен деп, қолымнан келген өнерімді, барымды салып жүрген жайым бар. Хобби деген ермек үшін, уақытты текке өткізбеу үшін жасалатын кәсіп деп, ойлаймын!

Қазіргідей төтенше жағдайда жұмыс жасап жатқан мекемеңіздің жұмыс барысы қалай?

Біздің кәсіпорында, Рудный қаласы тұрғындарының жартысына жуығы еңбек етеді. Бүгінде жер бетін жайлаған індетке қарамай, бұрынғы қалыпынша өндірісіміз қарқындауда.

Айтысқа дайындалғанда жоспар бойынша жұмыс жасайсыз ба? Айтыс барысындағы басты ұстанымыңыз?

Айтысқа бару үшін, ақын алдымен ел тарихынан, мәдениетінен, саясатынан хабары болу керек. Ұстанымым қарсыласымды жолға қалдырмай, өзімде қалып қоймай, мәреге бірге жету!

Айтыстан тыс қоғамның өзекті мәселелеріне арналған өлең шумақтарыңыз бар ма?

Әрине ақын болғасын болады ғой, былтыр көрнекті жазушы, алаш қайраткері Майлин Бейімбет бабамыздың, 125-жылдығына арналған, Республикалық мүшәйраның 1-інші орнын жеңіп алдым. Сонымен қатар, көптеген кісілер өлең жазып беруімді сұрайды, ешқайсысына да жоқ демеймін!

Айтыс мақамын жиі өзгертесіз бе? Бір айтыста неше мақам қолданасыз? Мақамның өлеңді жылдам шығаруға әсері бар ма?

Мақамды көп өзгертпеймін, себебі Амангелді ауданына айтысқа баратын болып, өзімше айтыстың алдаспаны Әлтаев Аманжолдың мақамын дайындағанмын. Суырып салмаға жақсы еді, айтыс басталып сахнаға шықсам, алдымда Аманжол ағамыз отыр екен, не айтарымды білмей сасып қалғаным сонша, айтыстың қалай аяқталғанын білмеймін!

Бүгінгі сұхбатымызға алтын уақытыңызды бөліп жауап бергеніңізге үлкен рахмет, сізге шығармашылық шабыт тілейміз!