ҚАЗАҚ АЙТЫСЫНЫҢ АЛТЫН ДӘУІРІ ЖӘНЕ ӘСИЯ БЕРКЕНОВА

1980–1990 жылдар – қазақ айтысының жаңа тыныс алып, қайта өркендеген, «алтын дәуірі» атанған кезең. Кеңестік тоқыраудан кейін ұлттық сана жаңғырып, рухани өмірде халықтың сөз өнеріне, айтысқа деген қызығушылығы ерекше артқан шақ еді. Сол дәуірдің алдыңғы шебінде Әсия Беркенова сияқты айтыс майталмандары тұрды.

Әсияның сахнаға шығуы – сол рухани серпілістің көрінісі. Ол айтыс өнеріне нәзіктікті, әйелге тән көркем ой мен өткір пікірді, терең лиризм мен ұлттық болмысты әкелді. Оның айтыстары тек сөз сайысы емес, терең ойдың, адамгершіліктің, мәдениеттің, тектіліктің көрінісі болатын.

Беркенова сол жылдары еліміздегі ең таңдаулы айтыскерлермен сөз қағыстырды. Оның қарсыластары қатарында Оразалы Досбосынов, Айтақын Бұлғақов, Қонысбай Әбіл, Саян Есжан сияқты есімдер аталады. Бірақ Әсияның ерекшелігі – қарсыласын жеңу емес, елдің жүрегін жаулау еді. Ол әр айтыста тыңдаушыны ойландыратын, тебірентетін, өз ұлтының рухани қуатын сезіндіретін сөздер айтатын.

Әсия Беркенова айтыс өнерінің тарихындағы әйел ақындардың беделін жаңа деңгейге көтерді. Бұрын ерлер үстемдік еткен сахнада ол өз үнімен, өз мінезімен, өз болмысымен дараланды. Оның айтыстағы мәдениетті сөзі, тапқырлығы, астарлы ойы мен ұлттық рухқа толы интонациясы қазақ айтысын биікке көтерді.

Сол алтын дәуірдің тынысын Әсияның шығармашылық тағдырынан айқын көруге болады. Айтыс сахнасы арқылы ол қазақтың сөз өнерін жаңа ұрпаққа аманаттап, рухани сабақтастықтың алтын көпірін салды.

------------