Бүгін, 1 сәуір — Күлкі күні. Әзіл-қалжың мен көтеріңкі көңіл-күйдің мерекесімен баршаңызды құттықтаймыз! Осы мереке аясында атақты сатирик, ақын, этнограф, Тобыл-Торғайдың мақтанышы Сейіт Кенжеахметовтің қалжың қоржынынан бірсыпыра қағытпаларын назарларыңызға ұсынып отырмыз!
Түк білмейтін механик
Сейіт бірде өзінің жекеменшік «Уаз» автокөлігімен Торғайға сапар шегетін болып, бір жақсы механиктен: «Жолда машинам тоқтап қалса не істеймін, қай жерін қарап шұқимын, соны жазып бер депті. Ол машинаның қай жері кеткенде машина жүрмей қалатынын түгел тізіп жазып беріпті. Жарты жолдан асып кеткеннен кенет жүріп келе жатқан «Уаз» машинасы жүрмей тоқтап қалыпты.
Сол жерде Сейіт манағы механик жазып берген тізім бойынша машинаның барлық тетігін қарап шығады: бәрі дұрыс, бәрі істеп тұр. Өзінің қолынан келмегесін жолда машиналарды тоқтатып сұрайды. Сейітті танитындар тоқтап, біраз шопырлар жиналып калады. Сол жерде бір шопыр қайта-қайта қарай бермейік, несін қарап шықтыңыз?» дейді. Сейіт манағы тізімдегіні көрсетіп, бұның бәрі дұрыстығын айтады. Сол жерде бір жігіт «осы машинаның бензині бітіп қалған жоқ па екен?» деп машинаның багын қараса, «Уаздың» екі жағында болатын багының біреуіндегі бензин бітіп қалыпты да екіншісі қосылмаған екен. Сол екінші бак қосылып бензин келгеннен кейін машина «гүр» ете қалады. Сонда Сейіт қолындағы тізіміне қарап тұрып: «Мен бұны машина тетігін білетін жақсы механик деп жүрсем, бұл өзі түк білмейді екен ғой, машинаның бензині біткенде машина жүрмей қалады деп неге жазбаған» деген екен сол жерде жиналған шопырлардың бәрін күлдіріп.
Қайтып келген жігіт жақсы
Шығармашылық мақсатпен Астанаға қоныс аударған Сейіт Кенжеахметұлы көптеген кітап жазып, ол кітаптар әлемнің 40-қа жуық еліне тарап, 2009 жылы туған жеріне – Арқалыққа қайтып оралады. Бір замандасы: «Қайтып келгенің құтты болсын» депті әзіл-шынын араластырып. Сонда Секең: – Қайтып келген қыз жаман, Қайтып келген жігіт жақсы, – деген екен.
Торғай менсіз өмір сүреді
Арқалыққа қайта оралған Сейіт бір үлкен мәжілісте сөз алып, өзінің елге келгенін айта отырып: – Торғай елі менсіз өмір сүреді, күнін көреді. Ал мен Торғайсыз өмір сүре алмаймын, – дейді. Бұл сөздің астарын түсінбеген біреу «байғұс күнін көре алмай елге оралған екен ғой» деп күңкілдепті.
Сабыржанның көзі тиді
Құрдасы, досы, белгілі қаламгер Сабыржан Шүкірұлын қосып сөйлемей, өзінше айтқанда, Секең сөзінің дәмі кірмейді. 2009 жылдың жазында Сейіттің жұбайы Тұрсын қайтыс болады. Көңіл айтушылардың бірі: – Жеңгеміздің денсаулығы жақсы еді, сәл ертерек кетті-ау, – деп қалады. Сонда Секең: – Көп сұқтанып, көп айта беруші еді, Тұрсынға шамасы Сабыржанның көзі тиді, – депті.
Қайынағамен қалжың
С.Кенжеахметұлына ақша қажет болып қалады. Институттың бас есепшісі Тоқтарбайға барғандар құр қол қайтып жатады. Оны білген Сейіт кіріп барып өлеңдете жөнеледі: Ертеден ер туғызған қайран бабам, Тоқтарбай соның бірі жайраңдаған. Долларды салып алып қалтасына, Астана, Алматыда сайрандаған. Бұрынғы еркектердің жолыменен, Қызарып қызды көрсе қайнаңдаған. Атақты Құлжан атам ұрпағының, Жомарттық істеріне қайран қалам. Келгенде құрбы-құрдас ақша сұрап, Па, шіркін бір секунд та ойланбаған, – дегенде, Тоқтарбай : – Кәне, қанша керек еді? – деген екен.
Академик білмегенді білген ақын
1980 жылы Торғай облысында қазақ әдебиетінің апталығы өтеді. Академик Мұхамеджан Қаратаев бастаған жазушылар тобы Арқалық педагогикалық институтына барып, ректор Р.Башаровтың кабинетінде оқытушылармен әңгімелесіп отырғанда, Мұхаң сатирик ақын Сейіт Кенжеахметұлынан бір өлең оқып беруін сұрайды. Сол жерде Сейіт өзінің «Басқа бермесін» деген әзіл әңгімесін алғашқы рет оқып, жұртты «қырып салады». Жұрт күлкіден есін жиып, көз жасын тыйып болғаннан кейін, Мұхаң: – Сейіт, мынауың өлең бе, әлде әңгіме ме? – деп сұрайды. – Бұл оң жағынан қарасаңыз өлең, сол жағынан қарасаңыз әңгіме, – деп сатирик тағы бір жұртты күлдіріп алады. Сонда Мұхаң: – Сен өзің осынша ауру түрі мен адам мүшесінің атын қайдан тапқансың? Мен соның кейбіреулерін білмеймін, – деп ағынан жарылыпты. Сейіт сол кезде : – Япырым-ай, мен сонда академиктің білмегенін біліп тұрғаным ба? – деп жездесі Мұхаңды да іле кетіпті.
Үлкен есім
Сейіт Бурабайда демалып жатқанда бір жас жігітке көрген сайын «Ассалаумағалейкүм» деп сәлем беріп өтеді екен. Бұған әбден қысылған әлгі жас жігіт бір күні : – Аға, жасыңыз үлкен, маған ылғи сәлем беріп өтетініңіз не? Мен ұялып жүрмін, – депті. Сонда Сейіт: – Сенің жасың кіші болғанмен, атың үлкен ғой, Абайжан, – депті. Қалай арқалап жүрсің? Ел аралай жүрген бір сапарында сатирик Сейітке жіп-жіңішке, әлжуаз жігіттің аты Қажымұқан дегенде: – Шырағым-ай, осыншама зор атты қорықпай, үрікпей қалай көтеріп, арқалап жүрсің? – деп таңғалыпты.
