АҚЖАРМА ТІЛЕКТЕР, АЛҒАУСЫЗ ПІКІРЛЕР

Көрнекті ақын, жазушы, драматург, публицист, журналист, филолог, Ахағ атындағы ҚӨУ профессоры Ақылбек Шаяхмет күні ертең 70 жасқа толған мерейтойын атап өтеді. Бұл – әдебиет сүйер оқырманның ортақ қуанышы. Осынау мерей қарсаңында қаламгер туралы қазақ еліне танымал тұлғалардың жазған жүрекжарды лебіздерінен үзінділер ұсынып отырмыз.

* * *

Ақылбек інім – тұлғасы ірі, мықты ақынның бірі. Ақын – елдің елшісі, ақиқаттың айнасы десек, осы күні Алматыда да, Астанада да ақын көп. Олардың ішінде жақсы ақындар аз емес. Ал Ақылбектің ерекшелігі ол тамырын жерге жіберген, өзі туып-өскен құнарлы топырақтан нәр алған, барлық Еуропа мен Азия ақындарын терең оқып, жасыл жапырақтары жан-жаққа таралған, Наушабайдың Нұржаны, Басықараның Қанапиясы, Орысбайдың Ақсұлуы секілді арқалы ақындардың жырын жаттап, өмірін зерттеп, туған жерінде табан тіреп тұрғаны. Сондықтан да ол: «Іздеймін деп тірліктің басқа амалын, Баққан жоқпын ешкімнің қас-қабағын. Беттемедім өріне Алатаудың, Қызықпадым төріне Астананың», – деп ағынан ақтарылады. Ақылбек заман ау-жайын тап басып, Құлагердей тұлпардан жұртта қалған ит озған, атасыз шаңырақ, батасыз дастархан, біліксіз басшы, құлықсыз қосшы көбейген қоғамды қаламының қайратымен қорғағысы келеді. Бұған дейін ондаған жыр жинағын шығарған, соның ішінде үлкендерге де, балаларға да арнап жыр жазған ақын «Көзімді ашып-көргенім» деп аталған жаңа жыр жинағында ел тағдыры туралы толғанады, көппен бірге қиналады. Ақылбек Шаяхметтің поэзиясында әдемі сурет те, кесек ойлар да, тегеуірінді түйіндер де бар. Ол сан қырлы, жазық даланың алуан түрлі шөп пен гүлге толы, шалғын иісі аңқыған, еккен егіні шалқыған образын көкірегіне кұйған, сол даладан нәр жиған бал арасына ұқсайды. Ақынның өзі жазғанындай, ол қарағайға қарсы біткен бұтақтың қылқаны, бірде қуанышты, бірде қасіретті мәңгі әуені үзілмейтін өмірдің қатты тартылған ішегі тәрізді. Оның дауысы кейде қатты шықса, кейде өте нәзік. Осы өмір заңын өнерде де тең ұстайды.

Сәкен сері ЖҮНІСОВ,

Қазақстанның халық жазушысы, ҚР Мемлекеттік сыйлығының лауреаты

* * *

Ақылбек – өсу үстіндегі қаламгер. Өлеңнен өлеңге, жинақтан жинаққа қатты өзгеріп, тереңдеп, биіктеп келе жатқан дағды байқалады. Бұл – жақсы мінез. Бұл мінез жақсы ақынға өле-өлгенше жансерік болуға тиісті. «Шеберлікте шек жоқ» деп бекер айтылмаған. Ендеше іздену, өсу, өзгеру секілді оң құбылыстар да ауадай қажет, ол бітіп қалуға тиісті емес. Ақылбектің көркемдік құралдары түгел. Керек жерінде керекті құралдарды іске асырады. Бояудың дозасын ретімен пайдаланады. Сезім тізгінін жіберіп, тежейтін тұстарды жіті байқайды, ер үстінде сергек отырады... Ақылбек табиғат жайлы, махаббат жайлы, көңіл күй жайлы толғанғанда тиісті мақамды, интонацияны дәл таба біледі.

Дүйсенбек ҚАНАТБАЕВ,

Халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты

* * *

Мойындап шын дарынды ақын деп біз,

Ақиқат айтқаныңды мақұл деппіз.

Сен қалам тартпағанда жарты ғасыр,

Сөз жетім болар еді Ақылбексіз.

Сырыңды ұға алмаған қайдан білсін,

Шын досқа адал пейіл, жайдарысың.

Аман жүр, ақын досым, Алаш үшін,

Сен бүгін ана тілдің айбарысың.

Әсия БЕРКЕНОВА,

Қазақстанның халық ақыны

* * *

Бұйырар деп бұрынғының жыр-тағы,

Бұл Ақылбек бұрқыратып, бұрқады.

Бүгін, міне, төредей боп төрде отыр,

Қара қыпшақ Қобыландының ұрпағы.

Қобыландың келсе-дағы кейіндеп,

Айта келдім: «Құтты болсын!» – дейін деп.

Арғы жағың – Алтынсарин, Ақылбек,

Бергі жағың – бұйра шашты Бейімбет.

Тұр ғой талай тіл ұшында тектілер,

Ақылбегім асу асып, жетті дер.

Ойшыл ұлың таусылмайды, Қостанай,

Сені соның жұрнағы еді деп білер.

Қойшығұл ЖЫЛҚЫШИЕВ,

халықаралық «Алаш» сыйлығының лауреаты

* * *

Иә, екеуміз де басқа түскен өтпелі кезеңнің төліміз. Өзіммен салыстырғанда Ақаңның шындық шекарасын, сонау кеңестік дәуірді танып қалған азаматтардың бірі екенін білемін. Қалың қазақ арасында өсіп, қазақи тәрбие алған өзім секілділер іштен тынып жүргенде, сол қазақтың қамын орыс арасында өскен жігіттердің жегені қызық. Орысы мол Ақмолада Смайылдың Алданы «Қараөткел» газетін, Өскеменде Ғабдолланың Серігі «Ақ Ертіс» журналын шығарды. Керекудің Жеңісі тіл мен ділдің дауасын «Дауа» газетінен іздеп жүргенде, «Дала қоңырауының» сыңғыр үнімен солтүстіктің қазағын оятқан Ақаң емес пе еді!

Серік БАЙХОНОВ,

республикалық «Жігер» фестивалінің,

Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Ұлттық сыйлықтың лауреаты

Құрметті қостанайлықтар және қала қонақтары, Ақылбек Қожаұлының мерейтойына арналған шығармашылық кеш 17 маусымда сағат 16.00-де Қостанай қаласындағы "Жастар сарайы" ғимаратында өтетінін естеріңізге саламыз.