«Алтын дән» мәдениет үйінің Қазақ этно-мәдениеті бірлестігінің жетекшісі, дәстүрлі әнші Айнұр Сейтова: «Мәдениет қызметкері – айналасын думанға бөлей білетін, жан дүниесі бай, өнерге берілген адам болу керек деп ойлаймын...»
Өзіңізді таныстырып өтсеңіз туған жеріңіз, қай жерде білім алдыңыз?
Мен Қостанай облысы, Амангелді ауданы, Байғабыл ауылының тумасымын. Мектеп табалдырығын, яғни бастауыш сыныптарды осы жерден бастап, жоғарғы 11 сыныпты бұрынғы Амантоғай ауданы Жалдама орта мектебінен аяқтадым. Рудный музыкалық колледжінде қобыз мамандығында оқып, кейін Қостанай мемлекеттік педагогикалық институтын бітірдім. Қазіргі таңда Қостанай ауданы «Алтын дән» МҮ қызмет жасап жатырмын.
Дәстүрлі әнге деген қызығушылығыңыз қалай басталды, домбырамен ән орындап, ең алғаш сахнаға шыққан сәтіңізді айтып берсеңіз?
Мен Амангелді ауданында Байғабыл орта мектебінде 1 сыныпта оқып жүргенде домбырамен «Қошақаным» әнін алғаш мектептік іс-шараларда орындадым, одан кейін балалар домбырашылар ансамблімен «Әй-әй бөпем», «Көкеме хат» деген әндерді айтқаным есімде. Сол жылдардан бастап, кішкентай балалардың домбырашылар ансамбліне қатысып, мектеп сахнасында өнер көрсете бастадым. Мен 4 сыныпқа келгенде Амангелді ауданы, Қайнар ауылына ата-анам қоныс аударып, мен сол мектептің домбырашылар ансамбліне қатысып, домбырамен халық әндерін орындадым. Аудандық «Әнші балапан» байқауына қатысып жүлделі орындар алып жүрдім. 8 сыныпта оқып жүргенде аудандық термешілер байқауына қатысып 2 ші орынға ие болдым. Сол оқушы кезімде халық әндері: «Бүлдірген», «Қара көзім», «Сары жез құмған-ай», «Қоғалы-ай», «Қайран жастық» репертуарымда болды. Мектеп бітіргенше аудандық мәдениет үйінің мерекелік іс-шараларына белсене қатысып жүрдім.
Бала кезіңізде еліктеп, үлгі тұтқан әншіңіз кім?
Біздің бала кезіміздегі жарық жұлдыз әншілер Мақпал Жүнісова, Сара Тыныштықұлова, Роза Рымбаева апаларымыз болды ғой. Сол кісілерге қарап, әндерін тыңдап өстім. Мақпал апамыздың «Дариға домбырамды берші маған» әнін бәрі айтқан шығар деп ойлаймын, сол кезде менде осы әнді айтқан едім.
Сіз гитараның сүйемелдеуімен де әнді жақсы орындайсыз, осы өнеріңізбен сахнаға шықтыңыз ба?
Гитараны 5-6 сыныпта жүргенде үйренген болатынмын. Гитарамен әнді студенттік кезімде көп айтатын едім. Рудныйда оқып жүргенде марқұм Қайрат Нұрғазин ағамызбен Рудный мәдениет үйінің концерттеріне қатысып домбырамен де, гитараменде айтып жүрдім. Гитарамен қазір көп айтпаймын, облыстық Мұқағали Мақатаевтың оқуларында «Сәби болғым келеді» әнін айттым. Қазір тек домбырамен дәстүрлі әндер мен термелерді орындап жүрмін.
Өнер жолында қандай республикалық байқау, фестивальдерге қатыстыңыз?
Өнер жолында облыстық термешілер және қазақ әндерінің байқауларына қатыстым. 2003 жылы облыстық «Қазына» термешілер байқауында 3-ші орынға ие болдым. Қазақ әндерінің байқауында көрермендер көзайымы жүлдесін иелендім. 2017-2018 жылдары «Мен қазақпын» дәстүрлі әншілер, термешілер мен күйшілердің Республикалық телевизиялық мега жобасының финалисі болдым. 2019 жылы Нұрсұлтан қаласында өткен «Мәдениет және өнер» қызметкерлерінің кәсіби мерекесіне орай ұйымдастырылған «Рухани қазына - 2019» республикалық фестиваліне қатысып, Мәдениет және спорт министрі А.Мұхамедиұлының Алғыс хатына ие болдым. Осы фестиваль аясында өткен «Мәдениет саласындағы ұйымдастыру мен басқару қызметі» тақырыбындағы семинарға қатысып, Қазақ ұлттық өнер университетінің ректоры Мұсаходжаеваның сертификатына алдым. Осы жылы «Рухани қазына» мәдениет қызметкерлері мен ұйымдарының облыстық байқауында «Үздік аудандық мәдени қызметкері» номинациясын жеңіп, Қостанай облысының әкімі А. Мұхамбетовтың Дипломын иелендім.
«Алтын дән» мәдениет үйінде біраз жылдан бері қызмет жасап келесіз, өзіңіз жетекшілік ететін вокалдық топтардың жетістіктеріне тоқталып өтсеңіз?
Қостанай ауданы «Алтын дән» мәдениет үйінде қазақ ұлт-аспаптар оркестрінің домбырашысымын, сонымен қатар «Ақ бидай» әжелер ансамблінің, «Шалқыма» қазақ әндерінің, «Айгөлек», «Болашақ», «Мерей» балалар вокалдық топтарының жетекшісімін. Осы топтарым барлық аудандық, облыстық мерекелік іс-шараларға атсалысып келеді. «Ақ бидай» әжелер ансамблі облыстық Қазақстан-Қостанай арнасының қонақтары болып жүр және «Шалқыма» қазақ әндерінің ансамблі де осы жергілікті телеарнамыздың мерекелік бағдарламаларында өнер көрсетіп, мерекелік іс-шараларға атсалысып жүр.
Онлайн режимінде мәдени іс-шаралар өткізудің қандай тиімді тұстары бар деп ойлайсыз?
Онлайн жүйесіндегі мәдени-іс шаралар өте қызықты әрі пайдалы болып жатыр деп ойлаймын. Бұрын шығармашылық ұжым ауданымызға ғана танымал болса, қазір әлеуметтік жүйе арқылы барлық желіде көре алатын болды. Менің ойымша бұл тиімді әрі қызықты болып жатыр деп ойлаймын.
Дәстүрлі ән орындайтын оқушыларды сирек көретін болдық, себебі неде деп ойлайсыз?
Ия, қазіргі кезде заман ағымына сай жастар эстрадалық және шетел әндерін көп тыңдап, соған еліктеуде. Соның салдарынан дәстүрлі ән және домбыраны қолға ала бермейді. Сондықтан да менің ойым мектепте музыка пәні сабағына осы дәстүрлі әндерді дәріптеу тақырыптары көбірек енгізілсе, болашақта дәстүрге бет бұрған өнерлі жастар шығады деп ойлаймын.
Облыс көлемінде дәстүрлі ән бойынша өткізілген шеберлік сағаттарына үнемі қатысып келесіз, сізге қандай көмегі болды?
Соңғы кезде облыстық халық шығармашылығы ұжымы шеберлік сағаттарын ұйымдастыруда. Соның ішінде дәстүрлі өнерге көбірек көңіл бөлініп келеді. Бізге шеберлік сағаттары өте қажет, осындай шеберлік сағаттарының ұйымдастырылғанына қуаныштымыз. Өнер адамы үшін тәжірибе артық болмайды, біздің білмегенімізде болуы мүмкін, неге десеңіз сөздің шыны керек дәстүрлі әнді тереңірек оқығаным жоқ, сондықтан да шеберлік сағаттары өте қажет. Біз, ҚР Еңбек сіңірген қайраткері «Дарын» мемлекеттік жастар сыйлығының лауреаты «Құрмет» орденінің иегері, дәстүрлі әнші Айгүл Қосанова, Қазақстанның еңбек сіңірген қайраткері, Қазақ ұлттық өнер университетінің «Дәстүрлі ән» кафедрасының профессоры Алмас Алматовтай өнер майталмандарының шеберлік сағатына қатысып, тәжірибе алдық. Сол үшін облыстық шығармашылық ұжымының басшысы Д.Елтайұлына және осы ұжымға үлкен алғысымды айтқым келеді.
Мәдениет қызметкері болудың өзіндік қиындықтары бар екені белгілі, өзіңіз осы салада тәжірибелі мамансыз, кейінгі жас мамандарға қандай кеңес айтар едіңіз?
Өнер жолы қиын жол деп жатады, әрине оған келісемін. Мәдени өмірде қызмет жасау үшін, мәдениет қызметкерлері – айналасын думанға бөлей білетін сан қырлы талант иесі және жан дүниесі бай, нағыз өз ісінің майталман шебері ретінде өнерге берілген адам болу керек деп ойлаймын. Сонда ғана қашанда халықтың көз алдында елді ұлттық мәдениеттің қайнарына сусындатып, нағыз өнер адамы болып шығады.
Мен барлық өнер жолында жүрген әріптестеріме тілерім: өздеріңіздің еңбек сүйгіштіктеріңіздің және ізденістеріңіздің арқасында өңіріміздің мәдениетін жылдан жылға көркейтіп, халқымыздың ықылас- қуанышына бөлене беріңіздер демекпін!
Қазақтың халық өнері асқақтап, дами берсін!
Сұхбат сұрақтарына жауап бергеніңізге үлкен рахмет, өнердің өрінен көріне беріңіз!
